شیخ الاسلام مولانا عبدالحمید در جلسه ای که صبح روز یکشنبه 26 مرداد 1393(20 شوال1435) تحت عنوان “نشست مقدماتی کنگره بین المللی جریانهای افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام” با حضور تعدادی از علمای سرشناس شیعه و سنی استان سیستان وبلوچستان برگزار شده بود، شرکت کرده و به ایراد سخن پرداختند.
مولانا عبدالحمید سخنانشان را با تلاوت آیه «ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُم بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ» [روم:41] آغاز کرده و ضمن تشکر از متولیان برگزاری جلسه مذکور، اظهار داشتند: مسأله ای که امروزه وحدت جهان اسلام را تهدید کرده و بر خلاف منافع اسلام و مسلمین می باشد مسأله افراطگرایی، تندروی و تکفیر است. تندروی و افراطگرایی یعنی خارج شدن از مسیر اعتدال.
امام جمعه اهل سنت زاهدان دین اسلام را “دین اعتدال” معرفی کرده و گفتند: دین اسلام دین اعتدال است و ما زمانی می توانیم رضایت پروردگار را حاصل کنیم که در مسیر اعتدال حرکت کنیم. مسیر اعتدال مسیری است که به الله تعالی منتهی شده و سعادت دنیا و آخرت را برای فرد به دنبال دارد، و این مسیر اعتدال و مستقیم، مسیر اسلام است. الله تعالی می فرماید: «وَأَنَّ هَذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيمًا فَاتَّبِعُوهُ وَلاَ تَتَّبِعُواْ السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَن سَبِيلِهِ ذَلِكُمْ وَصَّاكُم بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» [انعام: 153]. همچنین الله تعالی خطاب به امت مسلمان می فرماید: «كَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُواْ شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ» ما زمانی می توانیم «شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ» باشیم که در مسیر اعتدال قرار داشته باشیم. اگر از مسیر اعتدال خارج شویم، شهادت و گواهی ما در بارگاه الهی پذیرفته نمی شود.
ایشان به سابقه دیرینه تفکرات افراطی اشاره کردند و گفتند: افراطگرایی از صدر اسلام تا کنون وجود داشته است. گروه خوارج بزرگان دین و مسلمانان صدر اسلام را تکفیر کردند و حضرت علی رضی الله عنه ابتدا با خوارج درگیر نشدند، بلکه گروهی را مأموریت دادند که آنها را با استدلال تفهیم کنند؛ حضرت عبدالله بن عباس جزو کسانی بود که با خوارج مناظره کردند. اما وقتی گروه خوارج به جان و مال مسلمانان تعرض کردند، حضرت علی رضی الله عنه با آنها درگیر شده و جنگیدند.
مدیر دارالعلوم زاهدان در ادامه بیان تاریخچه جریان تکفیر در جهان اسلام اظهار داشتند: در صدر اسلام جریان تکفیر به صورت “خوارج” بود، اما در زمانهای اخیر نیز این جریان مجددا بوجود آمد که بیشتر آغاز آن از کشور مصر بود. اولین چیزی که می توان از آن به عنوان ریشه جریان تکفیری در مصر یاد کرد، بروز ظلم و اجحافی بود که حاکمان مصر علیه اسلامگرایان مرتکب شدند؛ وجود ظلم و شکنجه در زندانهای مصر باعث شد تا عده ای افراد تندخو و کسانی که در طبیعتشان افراط موجود بود دست به تکفیر بزنند.
ایشان به برخی استدلالهای گروههای تکفیری اشاره کرده و گفتند: گروههای تکفیری در اکثر موارد حکام مسلمان را مورد حمله قرار داده و معمولا با استدلال از آیاتی از قبیل آیۀ «وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ» اقدام به تکفیر حکام کشورهای اسلامی و کسانی که مرتکب گناه شده و در عمل به اسلام سستی می کنند، می نمایند. جریانهای تکفیری برای ادعاهای خود از بخشی از نصوص استدلال کرده و بخشی دیگر از نصوص را در نظر نمی گیرند. آنها در واقع از ظاهر بعضی نصوص استدلال می کنند، درحالی که نصوص دیگری نیز موجود است که نصوص مورد استدلال آنها را تشریح می کنند. گروههای تکفیری بسیاری از علما و بزرگان و حتی کسانی که از یکی از مجتهدین و بزرگان دین تقلید می کنند را نیز تکفیر کرده و تقلید را شرک می دانند.
امام جمعه اهل سنت زاهدان جریان تکفیر را “جریانی بسیار خطرناک” توصیف کرده و ضمن تاکید بر بررسی ریشه ها و نیز راههای مقابله با این جریان، در این خصوص خاطرنشان کردند: همه ما می دانیم که در شرایط کنونی قدرتهای بزرگ و استعماری منطقه همواره تلاش دارند تا در بین مسلمانان تفرقه و اختلاف ایجاد کنند. آنها از یک طرف دنبال تجزیه کشورهای بزرگ اسلامی نسبتاً قدرتمند هستند و از طرف دیگر سعی می کنند تا مسلمانان را به دسته های مختلف تقسیم کرده و در بین پیروان مذاهب و گرایشهای متعدد درگیری بوجود آورند. تمام برنامه های کشورهای استعمارگر علیه مسلمانان در جهت منافع این کشورها، تامین امنیت اسرائیل و جلوگیری از بیداری اسلامی قرار دارند.
ایشان ادامه دادند: ما بعد از انقلاب اسلامی ایران، که اولین بیداری اسلامی بود، شاهد بیداری اسلامی در جهان اسلام و حتی در سراسر دنیا بودیم، به طوری که اخیرا این موج بیداری اسلامی موجب سقوط برخی از حکومتهای خودکامه و استبدادی و حکومتهای وابسته به شرق و غرب شد. لذا قدرتهای استعماری به این نتیجه رسیدند که بهترین راه مقابله با این بیداری اسلامی آن است که مسلمانان را به جان یکدیگر بیندازند.
ریاست شورای هماهنگی مدارس دینی اهل سنت استان وظیفه و رسالت مسلمانان در شرایط کنونی را “بسیار سنگین” توصیف کردند و افزودند: مسلمانان در شرایط کنونی باید کاملا هوشیار و بیدار بوده و مواظب توطئه های دشمنان باشند. جریانی که امروزه کشور عراق گرفتار آن شده است، نمونه ای از توطئه دشمنان است که می خواهند این کشور را تجزیه کنند.
مولانا عبدالحمید دیدگاه خویش در خصوص اشغال عراق توسط آمریکا و سایر قدرتهای غربی را اینگونه بیان کردند: برداشت بنده این است که بالاترین ظلم را کشورهایی مانند آمریکا، انگلیس، فرانسه و سایر کسانی که در جنگ گذشته در عراق مشارکت داشتند، در حق مسلمانان مرتکب شدند، زیرا آنها، اگرچه مدعی بودند که برای سرنگونی دیکتاتور عراق و ایجاد دموکراسی به این کشور حمله کرده اند، اما بعد از سقوط دیکتاتور عراق، به جای تشکیل حکومتی که عوارض منفی برای مسلمانان به دنبال نداشته باشد، جنگ مذهبی و فرقه ای در این کشور بوجود آوردند، به طوری که پس از خروج آنها نیز این درگیریها همچنان ادامه دارد و این درگیریهای مذهبی و فرقه ای جزو برنامه های آنها بوده است. اما ما امیدواریم نخست وزیر جدید عراق با تشکیل دولت ملی و فراگیر مدیریت خوبی از خود نشان دهد و همه مسلمانان اعم از شیعه و سنی، کرد و عرب در اداره حکومت سهیم شوند تا بتوانند کشور عراق را از بحران نجات داده و تمامیت ارضی و امنیت عراق محفوظ شود.
مدیر دارالعلوم زاهدان سپس بر لزوم از بین بردن ریشه های جریان تکفیری تاکید کردند و گفتند: ما معتقدیم که جریان تکفیری دارای ریشه های دیگری است که مسلمانان باید این ریشه ها را بخشکانند. ظلم، اجحاف، حق کشی، تبعیض و بی عدالتی در دنیا از مواردی است که باعث می شوند تا افراد تندرو و تندمزاج به افراط و تکفیر روی بیاورند. لذا با سعه صدر، اجرای عدالت، رفع تبعیض و نابرابری، اجرای آزادیهای لازم و قانونی می توان مانع رشد این شجره نامطلوب شد.
ایشان در ادامه “وحدت شیعه و سنی” را از نیازهای مهم جهان اسلام عنوان کردند و اظهار داشتند: در ایران اسلامی و همه جهان اسلام مسلمانان شیعه و سنی نیاز به وحدت دارند و باید یکدیگر را دریابند. اسلام دین وسیعی است که همه فرقه ها و گرایشها در این دین می گنجند. لذا هیچ مسلمانی حق تکفیر مسلمانی دیگر را ندارد. امام ابوحنیفه رحمه الله می فرمایند که ما اهل قبله را تکفیر نمی کنیم. در حدیث آمده است که آنحضرت صلی الله علیه وسلم فرمودند که من مأموریت یافته ام تا با متجاوزان مبارزه کنم تا زمانی که آنها کلمه «لا إله إلا الله» را بر زبان بیاورند و زمانی که این کلمه را بر زبان آوردند خون و مال و آبروی آنها محفوظ است. لذا شیعه و سنی مسلمان بوده و تجاوز به خون و مال و آبرو و ناموس آنها بر یکدیگر حرام است. تعرض به اماکن مقدسه ای که نزد شیعه یا سنی مقدس هستند، و حتی تعرض به اماکنی که نزد مسیحیان مقدس هستند، حرام و ناجایز است، زیرا باعث فتنه می شود.
مولانا عبدالحمید تاکید کردند: وقتی احادیث، روایات، اقوال فقها و متکلمین، ائمه اربعه و سایر علمای متبحر شیعه و سنی را بررسی می کنیم همه آنها بر این مسأله متفق هستند که نباید مسلمان را تکفیر کرد. بلکه دستور داده شده که به جای متهم کردن مسلمان به شرک و کفر، حتی الامکان باید سخن او را تأویل و توجیه نمود، مگر کسی که ضروریات و مسلّمات دین مانند نماز و روزه و حج و زکات را انکار کند و قولش قابل تأویل و توجیه نباشد. لذا جهان اسلام نیاز به وحدت و همدلی دارد و بهترین راه برای مبارزه با جریان افراطگرایی و تندرو- در هر گرایش و مذهبی که باشند- استدلال و رفع شبهات است.
ایشان در پایان یادآور شدند: امیدواریم این نشست مقدماتی کنگره و همچنین کنگره بین المللی که قرار است در آینده برگزار شود، راهگشا باشند. ما هر زمان که واقعیتها را ببینیم و مطرح کنیم موفق تر خواهیم بود. اگر مسایل به روشنی مطرح نشده و به صورت صحیح تجزیه و تحلیل نشوند به موفیت نخواهیم رسید. لذا آنچه مهم و محور است وحدت امت اسلامی است. الله تعالی می فرماید: «إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدُونِ» مسیر ما وحدت و تشکیل امت واحده است و در این راستا باید قربانی داده و از خودگذشتگی داشته باشیم و عزت اسلام و مسلمین نیز در وحدت است. اختلاف و تفرقه باعث شکست و بدنامی و ذلت هر ملتی می شود.
