اعتماد: زاهدان، دفتر كوچك مدیریت مركز بزرگ دارالعلوم، بعد از نماز مغرب، افراد مختلفی در صف انتظار دیدار با مولوی عبدالحمید هستند. بعد از نماز مغرب هرچقدر كه از شروع مصاحبه می‌گذرد، تعداد افرادی كه منتظرند تا با امام‌جمعه اهل‌سنت زاهدان دیدار كنند بیشتر می‌شود. مولوی عبدالحمید اخبار مختلف درباره دریافت پول از كشور عربستان برای اداره مسجد بزرگ مكی را تكذیب می‌كند. او می‌گوید ما حتی پیشنهاد كمك از دولت خودمان را نپذیرفته‌ایم چون اعتقادداریم حوزه باید مستقل باشد تا بتواند به صاحبان قدرت توصیه كند. او در این گفت‌وگو از رابطه حسنه خود با سپاه پاسداران و وزارت اطلاعات می‌گوید و تأکید دارد كه اگر توانسته گروگان‌های مختلف را از دست تروریست‌ها آزاد كند با استفاده از نفوذی كه داشته این كار را انجام داده است. در ادامه مشروح گفت‌وگوی مولوی عبدالحمید را می‌خوانید.
طی سال‌های اخیر شاهد این هستیم كه سخنان شما انعكاس زیادی دارد و مخاطب آن تنها جامعه اهل‌سنت نیست. به نظرتان چه چیزی باعث شده كه محبوب شوید و كل كشور به سخنان شما توجه كنند؟
شاید حسن نیت دوستان باشد كه می‌گویند كه محبوبیت كسب كردیم، ولی اگر حسن ظن شما برابر واقعیت باشد، به غیر از فضل الهی و نظر لطف پروردگار نمی‌توان تعبیر دیگری داشت. این نظر لطف الهی است كه مسیرمان اعتدال است و با افراط و تفریط مخالف هستیم. مسیر اسلام و نبی رحمت هم اعتدال بوده و هست. ما به امت واحده فكر می‌كنیم. مسلمانان در هر گرایش و تفكر باید در تفكرات خود تعدیل ایجاد كنند و یكدیگر را بپذیرند. تفكرات برخی تند است و حاضر نیستند دیگران را بپذیرند. این اشتباه است. باید در تفكرات خود تجدید نظر كنند و مقداری در تفكرات خود تغییر ایجاد كنند تا همه مسلمانان یكپارچه باشند. چون هم منافع اسلام و هم منافع مسلمانان در میان است.
امروز اروپا و امریكا با هم متحد می‌شوند. روسیه و بلاد شرق هم برای منافع خود اتحادیه تشكیل می‌دهند. چرا مسلمانان برای منافع خودشان متحد نشوند؟ اعتقاد من این است كه باید مسلمانان با هم متحد باشند و هركسی بتواند بر اساس گرایش و تفكر و برداشت خود از اسلام عمل كند، ولی دیگران را تخریب نكند. باید به مشتركات چنگ بزنیم. نكته دیگر این است كه ما روی منافع ملی فكر می‌كنیم. اعتقاد داریم كه منافع ملی مقدم بر منافع قومی و شخصی است. باید اول روی منافع كل مسلمانان فكر كنیم، بعد در ایران اسلامی روی منافع ملی ایران فكر كنیم و بعد برسیم به منافع اقوام و بعد مذاهب و بعد منطقه فكر كنیم. شاید به خاطر این نكات ملت ایران حسن نیتی پیدا كردند و محبت دارند.
رابطه‌تان با اهل تسنن سایر مناطق كشور چگونه است آیا ارتباط مستمری با آنان داشته‌اید؟
ما هم با اهل‌سنت و هم با شیعه رابطه حسنه داریم. گاهی به حوزه علمیه قم سفر می‌كنیم و با مراجع دیداری داریم و گاهی هم به تهران سفری داریم و مسوولان را زیارت می‌كنیم. با علما و نخبگان اهل تسنن سایر مناطق كشور ارتباط داریم. اگر مشكلاتی پیش می‌آید درباره آن با یكدیگر مشورت می‌كنیم. الان هم بر اساس وظیفه، هیاتی به منطقه زلزله‌زده فرستادیم، تلاش‌مان این است كه در حد توانایی مردم منطقه، به زلزله‌زدگان كمك بشود و دیگران را ترغیب كنیم كه كمك كنند.
شما بیشتر در زاهدان ساكن هستید یا به نقاط مختلف كشور نیز سفر می‌كنید؟
من بیشتر در زاهدان ساكن هستم و در مدرسه‌ای مستقر هستم. بیشتر اوقات را با عموم مردم برای حل مشكلات و اختلافات‌شان می‌گذرانم. ما اینجا هیات حل اختلاف داریم. گاهی در جلسات مهم دولتی شركت می‌كنم و گاهی به تهران می‌روم و گاهی هم در استان سفر می‌كنم. ولی به استان‌های دیگر نتوانسته‌ام سفر كنم. به خاطر همین مشكلاتی كه احساس می‌شود كه اگر برویم برخی به سرشان فشار می‌آید و نگران می‌شوند. در مملكت ما مقداری تحمل كم است و امیدواریم كه شرایط بازتر بشود. بالاخره كه به خیر ایران و عزت ایران فكر می‌كنیم. امیدواریم كه مثل سایر مردم بتوانیم به راحتی به استان‌ها سفر كنیم و مردم را ببینیم. بالاخره ما طلبه مردمی هستیم و مردمی فكر می‌كنیم.
شما در خطبه‌های نمازجمعه بارها از تبعیض نسبت به اهل تسنن انتقاد كرده‌اید؛ منظور شما مشخصا از تبعیض در چه مواردی است؟ چون برخی می‌گویند در زاهدان هیچ تبعیضی در آموزش و بهداشت برای مردم وجود ندارد. آیا منظور شما از تبعیض در حوزه فعالیت سیاسی و اجتماعی است؟
منظور تبعیض در رابطه با واگذاری مسوولیت‌ها و استخدام‌هایی است كه انجام می‌شود. استخدام‌ها در سطوح مختلف هم در ادارات دولتی هم در استان و هم در سطح كشور وجود دارد و الا جمهوری اسلامی بین مردم ایران اعم از شیعه و سنی تفاوتی قائل نیست. كارهای عمرانی در مناطق مختلف انجام می‌شود و خدمات می‌رسانند و در این رابطه ما شكایتی از تبعیض نداریم. گلایه ما از استخدام است. اهل‌سنت را در بسیاری جاها استخدام نمی‌كنند. اگر هم استخدام می‌شوند جزیی است. در تمام مناطق سنی‌نشین ادارات خالی از اهل‌سنت است یا اگر هم حضور دارند خیلی كم است. اگر فرضا اداره‌ای ٣٠٠ نفر پرسنل دارد، ٢٠ نفر آن از اهل‌سنت هستند. مدیران اهل‌سنت در استانی كه اكثریت اهل‌سنت هستند، بسیار اندك هستند. مخصوصا در مركز استان یا در مركز كشور و در پست‌های كلیدی یا مدیریت كلان كشور جای اهل‌سنت خالی است. گلایه ما از این است و الا دولت در بقیه مسائل تفاوتی قائل نیست.
شما برای جلوگیری از عضو‌گیری گروه‌های تروریستی از میان هموطنان چه تلاش‌هایی كرده‌اید؟
علمای ما بیكار ننشسته و كار كرده‌اند. ما به مردم آگاهی و اطلاعات داده‌ایم و آنها را از نظرات تند بر حذر داشته‌ایم. بدون اینكه حتی نامی از گروهی ببریم و فحاشی كنیم كار فكری كرده‌ایم و كارهای بیداری انجام داده‌ایم كه مردم بیدار شوند و به سمت افكار تند گرایش پیدا نكنند كه شكر خدا موفقیت‌های بزرگی كسب شده است. در حالی كه آن سوی مرز كشور مشكلات مختلفی وجود دارد. از جامعه اهل‌سنت سیستان‌وبلوچستان كه نزدیك مرز زندگی می‌كنند، حفاظت انجام شده است. از این‌رو برخی افراطیون از ما عصبانی هستند چون برای خودشان جای پایی در این منطقه نمی‌بینند و جامعه اهل‌سنت از آنان استقبال نمی‌كنند. به این دلیل پریشان و عصبانی هستند و ما را تهدید هم می‌كنند.
ما بارها اعلام كرده‌اید كه با رایزنی‌های مختلف توانسته‌اید افرادی را كه از سوی گروه‌های تروریستی منطقه به گروگان گرفته شده‌اند، آزاد كنید. شما با این گروه‌ها چگونه ارتباط می‌گیرید؟
ده‌ها مورد بوده است مخصوصا در مواردی كه افراد خارجی بوده‌اند و مسوولان محلی به ما مراجعه كرده‌اند و تقاضا كردند كه شما پیگیری كنید. ما از نفوذی كه بوده استفاده كرده‌ایم. در داخل ایران افراد توانمند را به‌كار گرفته‌ایم كه بیایند تلاش كنند و در بیرون از مرزها هم همین كارها انجام شده است. از مردم ایران و پاكستان استفاده كردیم كه گروه‌ها را تحت فشار بگذارند تا گروگان‌ها را آزاد كنند. ما برای این كار از این نفوذ استفاده كردیم. نه اینكه ما با این گروه‌ها آشنایی داریم یا آنها ما را می‌خواهند یا ما آنها را می‌خواهیم. با توجه به نفوذی كه بوده به هرحال آنها را تحت فشار گذاشتیم؛ پیگیر شدیم و نتیجه گرفتیم.
رابطه شما با نیروهای سپاه پاسداران، وزارت اطلاعات و نهاد نمایندگی رهبری چگونه است؟ آیا در موارد مختلف با هم همكاری دارید؟
با همه خوب هستیم و با كسی مشكلی نداریم. با سپاه پاسداران، وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی و هم با سایر ارگان‌ها خوب هستیم. دستگاه قضایی از همه بیشتر چون بخشی از مسائل ما مشترك است. اینجا اختلافات قومی كه ده‌ها كشته دارد، حل و فصل می‌شود و دستگاه قضایی خیلی از این مساله راضی است. گاهی كه مشكلی باشد ما را خبر می‌كنند و به جای اینكه مساله با قوای قهری حل بشود، به صورت مردمی حل می‌شود. لذا مناسبات با همه حفظ است و این مناسبات را نگهداری كردیم چون به استان و به آرامش كمك می‌كند. ما علیه هیچ ارگانی نیستیم. رابطه ما حسنه است و از این رابطه هم به نفع استان و هم به نفع مردم استفاده می‌شود. مسائل مردم را به این عزیزان می‌رسانیم و اگر آنان هم مسائلی داشته باشند، به ما می‌گویند. منافع شخصی با هیچ كسی نداریم. الله تعالی لطفی كرده ما داده‌ایم ولی از هیچ كسی چیزی نگرفته‌ایم.
با نهاد نمایندگی رهبری هم خیلی رابطه خوبی داریم و آقای سلیمانی بسیار نماینده فهیم و یك امام جمعه مردمی هستند. با هم رابطه حسنه داریم و اگر مسائل و مشكلاتی باشد می‌نشینیم با گفت‌وگو و مشورت آن را حل می‌كنیم.
شما در جشن رئیس‌جمهوری در وزارت كشور حضور داشتید اما در مراسم تحلیف نبودید. آیا شما را دعوت كردند و نیامدید؟
من را دعوت نكردند. افرادی از دولت پیگیر بودند و بعد به ما اطلاع دادند كه رئیس مجلس عذرخواهی كرده و گفته كه مهمان زیاد داریم و جا نداریم. ولی بعد دیدیم كه نمایندگان یهودی‌ها و زرتشتی‌ها را كه آورده‌اند و كلاهی بزرگ هم بر سرشان گذاشته‌اند كه دنیا هم ببیند كه اینها را دعوت كرده‌اند. ما احساس كردیم كه بهانه آورده‌اند. مردم ایران اعم از شیعه و سنی ناراحت شدند و گفتند كه شما اقلیت‌های صدهزاری را آورده‌اید ولی اهل‌سنت را كه جمعیت كثیری هم دارد، دعوت نكرده‌اید. اگر شما كسانی را از اهل‌سنت كه مردم اهل‌سنت قبول داشتند، می‌آوردید، خشنودی اهل‌سنت را جلب می‌كردید و این هم در داخل كشور و هم در خارج از كشور تاثیرگذار است. احساس‌مان این بود كه افراد تنگ‌نظر فشارهایی را به مجلس نظر آوردند و مجلس نیز از نظر آنان تمكین كرده بود.
برخی گفتند شما را دعوت كرده بودند اما جایی كه برای شما در نظر گرفته شده بود در صندلی‌های صحن نبود بلكه در جایگاه طبقه بالا بود و به همین خاطر شما از رفتن امتناع كردید.
اصل موضوع این بود كه دعوت نكرده بودند و برخی هم این مسائل را رساندند كه اینجا در جایگاه اصلی جا نیست و بالا جا هست و ما گفتیم كه نه، بالاخره هركسی یك جایی دارد و باید او را در جای خودش قرار دهید.
نظر شما درباره حضور روحانیت در عرصه سیاست چیست؟
ما در جهان اسلام نظرات اختلافی داریم. بخشی معتقدند كه دین اسلام دین سیاسی است. یك نظر این است كه سیاست، اسلامی است اما اسلام، سیاسی نیست. سیاست اسلامی است یعنی سیاست یكی از احكام اسلام، یكی از فرایض اسلام است. همان‌طور كه اسلام، نماز، حج و روزه دارد، اسلام سیاست هم دارد. ما به همان نظر هستیم كه اسلام سیاسی نیست، بلكه سیاست، اسلامی است. ما معتقدیم وقتی سیاست اسلامی است باید صادقانه باشد. در سیاست امانت‌داری رعایت شود و ما این سیاست را چون جزو احكام اسلام می‌دانیم، اعتقادمان این است كه به هرحال باید در سیاست آمد، سیاست هم به نفع اسلام و هم مایه تقویت اسلام و ملت مسلمان می‌شود و ما اعتقاد به سیاست اسلامی داریم.
اخیرا شاهد این هستیم كه شما درباره اصلاح‌طلبی و اصولگرایی هم اظهارنظر می‌كنید و در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری هم از یكی از كاندیداها اعلام حمایت كردید. این فعالیت‌های سیاسی شما در حالی است كه برخی علمای شیعه معتقدند كه فعالیت بیش از اندازه روحانیون در سیاست باعث كاهش محبوبیت‌شان می‌شود. شما فكر نمی‌كنید كه اگر فعالیت شما هم در عرصه سیاست زیاد باشد، باعث شود كه محبوبیت‌تان را از دست بدهید؟
روحانیت اهل‌سنت محبوبیت‌شان را با فعالیت سیاسی از دست نمی‌دهند بلكه محبوب‌تر هم می‌شوند. دلیلش این است كه روحانیت اهل‌سنت جایگاهی در امور اجرایی ندارند؛ قاضی، استاندار و فرماندار نیستند. كار اجرایی و كار قضایی در دست‌شان نیست. روحانیت اهل‌سنت اگر به سیاست بیایند، از منافع ملت دفاع می‌كنند؛ از منافع اسلامی دفاع می‌كنند و از این رو بیشتر محبوبیت پیدا می‌كنند اما اگر روحانیت به كار اجرایی بیاید مسلم است كه همه مردم راضی نمی‌شوند و به خواسته‌های‌شان نمی‌رسند. وقتی روحانی در مقام قضا باشد و برخوردی بكند، ناراضی پیدا می‌شود و تعمیم می‌یابد. این نارضایتی كه از روحانیت پیدا شده به خاطر این است كه روحانیت در مقام اجرا عمل می‌كند. ولی اگر روحانیت نظر بدهد و خودش مجری نباشد این مشكلات پیدا نمی‌شود. من پیشنهادی دارم كه اگر برخی بخواهند مردم از روحانیت اهل‌سنت دلخور و زده بشوند، راهش این است كه به اینها پست بدهند و اینها را در مقام اجرا بیاورند. الان هیچ مسوولیتی ندارند؛ نه نمایندگی دارند؛ نه كار اجرایی. روحانیت اهل‌سنت جز كارهای سنتی خودش، امامت، درس و تدریس كار دیگری ندارد. از این رو پیوستگی ملت با روحانیت اهل‌سنت بیشتر شده است و مساجد هم پر از نمازگزار است.
شما در این مركز علمی شاگردان زیادی دارید كه همه جوان هستند. اگر از شما درباره فعالیت سیاسی راهنمایی بخواهند چه توصیه‌ای به آنان می‌كنید؟ آیا آنان را به فعالیت سیاسی تشویق می‌كنید؟
من معمولا تشویقی برای جوانان كه وارد كار سیاسی بشوند، ندارم. طلاب را هم می‌گویم كه وارد كار سیاسی نشوند. چون اگر بروند، خوب درس نمی‌خوانند. اعتقادمان این است تا زمانی كه درس می‌خوانند در حوزه‌ها بمانند و درس بخوانند. من حتی توصیه می‌كنم كه كمتر به اخبار مراجعه كنند. ولی به هرحال فضای حاكم در كشور به‌نحوی است كه همه سیاسی شده‌اند. چوپان، كشاورز و دامدار هم می‌نشینند و مسائل را تحلیل می‌كنند. زنان در خانه و بیرون از خانه هم همینطور و طلاب هم همینطور هستند. ملت ایران بطور كلی بیداری به دست آورده و مسائل را خوب تحلیل می‌كند و می‌داند چه كسانی به نفع‌شان هستند و چه كسانی به ضررشان. طلاب هم از این قشر هستند. ما هم می‌گوییم كه كمتر به مسائل سیاسی ورود كنید تا از درس‌ها عقب نمانید.
مدرسه دارالعلوم و مسجد مكی بسیار بزرگ است. شما هزینه این مركز و خودتان را چگونه تامین می‌كنید؟
سوال خوبی است. هزینه كلا از مردم تامین می‌شود. بسیاری گاهی تبلیغات می‌كنند كه اینها از عربستان سعودی یا از كشورهای عربی یا كشورهای دیگر می‌گیرند. ما اعتقادمان این نیست كه از دولت‌ها كمك بگیریم. اگر می‌خواستیم كمك بگیریم از دولت خودمان می‌گرفتیم. حتی برخی اوقات پیشنهاد دادند كه اگر شما برای مسجد درخواست بكنید به شما كمك می‌كنند. مسجد برای مردم است و آنان كمك می‌كنند. الان همین قلك‌هایی كه بین مردم توزیع می‌شود و در مغازه، خانه و حتی اتوبوس‌ها قرار می‌گیرد، شاید چند كامیونی بشود؛ همین كمك‌ها كه قطره قطره می‌آیند. می‌گویند اندك‌اندك خیلی می‌شود و قطره‌قطره سیلی. مردم را فرا می‌خوانیم و درخواست كمك می‌كنیم. معتقدیم كه در همین بركت و تاثیر موجود است. بزرگان و اسلاف ما همین را می‌پسندیدند. ما معتقدیم كه حوزه باید مستقل باشد و وابستگی نداشته باشد تا بتواند صاحبان قدرت و پست و مقام را توصیه كند. اگر ما وابسته بشویم، مشكلاتی پیش می‌آید.
آیا پیشنهادی از دیگر كشورها برای دریافت كمك داشته‌اید؟
به هیچ جایی از دنیا نه پیشنهاد داده‌ایم و نه حتی حاضریم كه اگر به ما كمك كنند، بپذیریم. اینجا ارگان‌ها و نهادها می‌دانند تلاش هم كردند. تا حالا كسی نتوانسته بگوید شما ریالی از فلان كشور دریافت كرده‌اید. اینها تهمت و افترا و بدبینی است كه به هرحال برخی مطرح می‌كنند كه آقا از كجا آمد؟ هیچ جایی نیست. ما عرض كردیم كه كمك می‌كنیم ولی كمك نمی‌گیریم. اینجا در بخش‌هایی كه پول خرج می‌كنیم؛ از مردم می‌گیریم. اینجا ادارات، استانداری و نهاد نمایندگی رهبری می‌دانند كه ما اهل این مسائل نیستیم.
شما ارتباطی با علمای اهل‌سنت دیگر كشورها دارید؟ اگر دولت از شما بخواهد برای حل برخی مسائل با آنان ارتباط بگیرید، آیا حاضرید همكاری كنید؟
هركاری كه از ما برآید، بدون هیچ شرط و شرایطی آماده‌ایم كه انجام بدهیم. ما ارتباط و شناخت داریم و همین شناخت ممكن است روی مسائل اثر بگذارد و این آمادگی كامل است.
مهم‌ترین مشكل مردم این منطقه چیست؟
مردم اینجا خیلی مشكلات دارند ولی مهم‌ترین آن به لحاظ اقتصادی و معشیت است. چون كشاورزی كافی نیست قحطی هم بوده و باران نیامده، دامداری و كشاورزی ضربه خورده است. در حالی كه مرز بسته شده است. اینجا بالاترین پتانسیل، مرز است. در كل این مناطق با مرزها در ارتباط هستند. مردم حتی برای خرید نان هم مشكل دارند. امیدواریم شما این مساله را انعكاس دهید. مردم امیدوار هستند كه از مرز استفاده كنند. وقتی مرز بسته شود برای مردم عذابی می‌شود و اگر مرز باز شود امنیت بهتر می‌شود. هم‌اینان هستند كه برای امنیت همكاری می‌كنند تا مرز باز شود و كسب‌وكار وجود داشته باشد.
مهدی روزبهانی
منبع: روزنامه اعتماد/ سه‌شنبه 30 آبان 1396